Հայկական քանդակագործությունը սկիզբ է առել դեռևս նախապատմական պաշտամունքային կոթողներից, և անցնելով պատմական տարբեր փուլերով մինչև քրիստոնեության ընդունումը և դրանից հետո, ձևավորվել է ճարտարապետության հետ սինթեզված հարթաքանդակների, ինչպես նաև բնույթով ինքնուրույն հուշարձանների` խաչքարերի, տապանաքարերի ասպարեզում: Հեռավոր անցյալում, միջնադարում ստեղծված բազմաթիվ կերտվածքները պլաստիկայի և զարդարվեստի փայլուն նմուշներ են, որոնց ներգործությունը նոր և նորագույն շրջանի արվեստում և մասնավորապես քանդակի ոլորտում բացառիկ նշանակություն ունի:
Առաջին հայ կին քանդակագործ՝ Այծեմնիկը ծնվել է Կարսում, կրթություն ստացել Թիֆլիսում, այնուհետև՝ Ստավրոպոլում: 1921-1926 թթ. սովորել է Բաքվի Պետական բարձրագույն գեղարվեստական դպրոցում՝ խորհրդային հայտնի քանդակագործ Ստեփան Էրզյայի արվեստանոցում: Դպրոցն ավարտելուց հետո Այծեմնիկն իր ուսուցչի միջնորդությամբ մասնակցել է Ռուս քանդակագործների ընկերության ցուցահանդեսին Մոսկվայում, ներկայացնելով երկու աշխատանք՝ «Հանգիստը» և «Անապաստանը»: Այս գործերով քանդակագործն առաջին անգամ հանդես է եկել Ուրարտու կեղծանվամբ, ինչը գրավել է հանրության ուշադրությունը:
Ամենահին քանդադակը
Մարտիրուսյան Մարիամ Մայա 